De traditionele woning van de Kirgiezen is de joert. Deze tent bestaat uit een geraamte van hout en een vilten bekleding. De soorten vilt verschillen in grote mate, een joert gemaakt van witte vilt, duidt op enige welstand, terwijl de donkere bruine joert meestal toebehoort aan mensen met minder middelen. De binnenkant van de joert is bekleed met tapijten, pelsen, etc.
Boven in de joert kan men een opening maken om het licht of om de zon naar binnen te laten. De hoepel boven in de joert heeft een bepaald motief: de tunduk. Dit motief kan je terugvinden op de Kirgizische vlag.
De joert is als woning voor een uitgebreide familie vrij klein. Om dit samenleven zo goed mogelijk te laten verlopen zijn er enkele regels waar men zich aan moet houden. Zo is het rechtergedeelte van de joert de kant van de vrouwen. Daar staat de kachel, waarop wordt gekookt en die de joert warm houdt in de winter. Het linker gedeelte is voorbehouden aan de mannen. Ze hangen er hun kleren, herders- en jachtuitrusting. Recht tegenover de ingang van de joert staat meestal een kist en daarop bevinden zich dekens en tapijten. Deze worden ‘s nachts uitgespreid op de vloer die bestaat uit shyrdaks, traditionele Kirgizische tapijten.
De plaats in het midden van de joert, recht tegenover de ingang is bestemd voor de belangrijkste persoon van het gezelschap. Vaak is dat de gast, het is echter niet gepast om als gast deze plaats automatisch in te nemen. Wacht tot je deze wordt toegewezen en je zult met meer respect behandeld worden. Iedereen slaapt in dezelfde ruimte, er is dus niet veel privacy. Voor pasgetrouwde stellen wordt er echter soms een gordijn in de joert opgehangen In principe kunnen vier mensen binnen de drie uur een joert opzetten, zonder een hamer of spijker te gebruiken.
Leven in gemeenschap
Traditioneel leefden ongeveer 50 gezinnen samen in een “ail” of dorp en was er een chef per ail. Verschillende ails samen vormden een gemeenschap met aan het hoofd een Manap, die de belangrijke beslissingen moest nemen. Hij werd bijgestaan door enkele oudere en wijze raadgevers, de aksakal. Het was niet zo dat een ail alles van de Manap moest aanvaarden, werd hij b.v. te autoritair, dan kon men verhuizen en zich aansluiten bij een andere Manap.
Bestaat dit nog steeds?
De sovjets hebben getracht hier een eind aan ter maken, de nomaden moesten zich ergens permanent vestigen en een vast adres hebben. Zo zijn veel kleine dorpjes ontstaan. Nu leven er meer mensen in de dorpen dan in joerten, maar nog steeds trekken veel bewoners van het platteland in de zomermaanden de bergen. Zij verblijven gedurende die periode met hun vee en ook vaak dat van hun familie en buren, op de bergweiden. In het najaar keren ze terug naar de dorpen en wonen in vaak lemen, houten of stenen huizen. (Afhankelijk van hun welstand) Er zijn echter veel families die nog steeds een joert op hun erf hebben staan, deze wordt zowel gebruikt voor feestelijkheden, om gasten te ontvangen en voor begrafenisrituelen. De joert is en blijft nog steeds het symbool van het land.
