Vandaag de ‘dag van de overwinning’, een nationale feestdag. Herdenking van het einde van de Grote Oorlog, zoals WO2 hier heet. Alle vijf tv-zenders staan in het teken daarvan: oorlogsfilms, interviews met veteranen behangen met onderscheidingen, liederen, marsen, de parade op het Rode plein in Moskou. Ook uit andere delen van de voormalige Sovjet-Unie beelden van toespraken en defilés, en net als bij ons worden de oud-strijders steeds ouder en steeds minder in getal. De Grote Oorlog heeft in dit deel van de wereld heel veel mensenlevens geëist.
De gevolgen ervan zijn in elke familie nog merkbaar, vertelt onze vriendin Elmira.
Haar vader bijvoorbeeld heeft zijn eigen vader niet gekend. Zijn moeder was zwanger van hem toen hij naar het front vertrok en niet terugkeerde. ‘Iedereen ging, Rus en Kirgies. We waren één land. We werden aangevallen.’
Buiten is het een drukte van belang. Iedereen is vrij, in de parken in het centrum van Bishkek staan talloze kramen met hapjes en drankjes. Vaders, moeders en heel veel kinderen flaneren in hun zondagse kleren door de stad. De jongsten samen met hun ouders, de pubers in groepjes, flirtend en vrijend – de invloed van de islam is hier nog niet zo groot. Ze lopen langs de kraampjes, zitten in het gras en eten en drinken van al het lekkers dat te koop is. Je moet wel een sterke maag hebben, de temperatuur loopt snel op tot boven de 30 graden, en het vlees ligt in de zon te bakken voordat het op de grill geroosterd wordt.
‘s Avonds is er vuurwerk. Om klokslag negen uur klinken de eerste knallen en kleurt de hemel rood, groen en geel. Na een kwartier is het voorbij. Het waren voornamelijk vuurpijlen in allerlei kleuren. Vroeger duurde het vuurwerk veel langer, hoorden wij, de stad kan dat echter niet meer betalen. Intussen is het helemaal donker. De kraampjes zijn al vóór het vuurwerk afgebroken, het overvloedige afval wordt verzameld en afgevoerd. Iedereen wandelt nu in de avondkoelte over het grote plein, Dan is het 22.00 uur. We horen een soort scheidsrechter fluitjes, heel veel fluitjes. Nieuwsgierig gaan we er op af. Vanaf de westkant van het plein doemt een grote politiemacht op. Blazend op hun fluitjes lopen agenten, schouder aan schouder, over de volle breedte van het plein, van west naar oost. Iedereen die ze tegemoet komt, moet naar links of rechts uitwijken. Er is geen agressie, de mensen op straat worden niet boos. Het is duidelijk: het is tien uur, dus is het feest voorbij en is het voor iedereen tijd om naar huis te gaan.
Ook wij buigen af en lopen richting ons logeeradres. We proberen ons voor te stellen hoe de ME in Amsterdam, blazend op fluitjes, de Dam schoonveegt. We zien het niet helemaal voor ons.
ADK Bishkek, Kyrgyzstan, 9 mei 2017
